Pater dr Rudy Lampe kan zich gelukkig prijzen, al zal hij zich er niet erg gelukkig bij voelen... nauwelijks was hij priester gewijd, of er werd hem, op de Arubaanse televisie te verstaan gegeven dat hij zich maar liever niet met sociale zaken moest bemoeien. Hij sloeg die raad in de wind en promoveerde kort geleden op een proefschrift gewijd aan de kerkgeschiedenis van Curaçao. Radio Nederland besteedde daar al weken van tevoren ruim aandacht aan terwijl men op Aruba en Curaçao deed of z'n neus bloedde. Eindelijk kon men er echter niet meer onder uit en kwam LA UNION in het geweer om hem de onsterfelijke eer aan te doen hem te verwijzen naar de rangen van een man als Pierre Teilhard de Chardin, wiens leven ook van meet af aan door zijn confraters en superieuren werd vergald en die niettemin zijn leven lang trouw bleef aan zijn dubbele roeping van priester en man van de wetenschap.
Kritiek is voor de wetenschap van wezenlijk belang. Elke oprechte wetenschapsman zal ze altijd met open armen ontvangen, als.... ze tenminste voldoet aan drie grondeisen:
Het artikel onder de kop: "Yo te nombro libertad" (tevens de titel van het proefschrift van Pater dr Rudy Lampe) in LA UNION van 20 juli 1990 voldoet aan geen van de gestelde eisen. In tegendeel. Het tracht het proefschrift belachelijk te maken, de promovendus te kleineren en is niet ondertekend.
Het proefschrift van dr Lampe heb ik niet gelezen. Het is nog niet in druk verschenen. Wel heb ik een interview beluisterd met de promovendus op Radio Nederland, waaruit de indruk bij mij achterbleef dat we te maken hebben met een studie in de trant van "Het Patroon van de Oude Curaçaose Samenleving" van dr Hoeting. (een sociologische studie, dus.) Dr Lampe doet zijn best de kerkgeschiedenis van Curaçao het menselijke gezicht te geven dat haar toekomt.
Dat is de oorzaak van de onfatsoenlijke reaktie van mensen als de schrijver zonder naam in LA UNION. Bij herhaling beweert hij niet Rudy Lampe zelf aan te vallen en aan het slot feliciteert hij hem zelfs, maar dat doet dan wel denken aan de grafrede van Marcus Antonius uit Shakespeares "Julius Ceasar": "... for Brutus is an honourable man.". Wie iemands werk de grond in probeert te boren door het voor te stellen als een onbenullig samenraapsel die steekt de verradersdolk in de rug van de persoon.
De zich in anonimiteit hullende auteur van het stuk in LA UNION, begint met het proefschrift van dr Lampe te vergelijken met een portemonnee vol munten uit allerlei landen en kleineert de persoon van pater Lampe vervolgens door te stellen dat hij niet kan tippen aan filosofen als Heidegger. Op de eerste plaats heeft Dr Rudy Lampe bij mijn weten nooit doen voorkomen dat hij filosoof is en op de tweede plaats heeft de kritikaster met Martin Heidegger wel een van de slechtste voorbeelden gekozen die hij bedenken kon, namelijk een man die in de wereld der filosofie bekend staat als een zeer duister schrijver, vrijwel onbegrijpelijk, (wie weet zelfs voor zichzelf), die zich bovendien als persoon heeft verlaagd door zisme NAZI sympathie.
LA UNION bewijst, met haar aanval dat Pater Lampe gelijk heeft. De kerkelijke overheden kunnen het niet velen als hen illusies worden ontnomen. Zij willen niet inzien dat ontmythologisering het christelijk geloof niet verzwakt, maar versterkt, omdat zij het ware menselijke gezicht toont, waarmee wij ons kunnen identificeren. De heiligheid die eens zo ongrijpbaar hoog voor ons leek, blijkt op ons eigen niveau te liggen.
Als Mgr. Niewindt inderdaad zo'n vooruitstrevend man was, dan was hij daar wel erg laat mee. Hoewel ik er geen voorstander van ben om met een schuldcomplex rond te lopen over wat onze voorouders hebben fout gedaan, zou een beetje bescheidenheid ons, Europese Nederlanders niet misstaan. (Aan het papiaments te oordelen is de onbekende schrijver van het UNION-artikel van dezelfde herkomst als ik.) Nederland schafte de slavernij af, twintig jaar na Engeland en veertig jaar na Frankrijk. De enige grote mogendheid van die dagen die nog later was, was.... het katholieke Portugal. In Brazilië, voor 90 percent katholiek, werd de slavernij in 1888 afgeschaft.
Er is niets vreemds aan, dat de jonge doctor vaststelt dat Mgr. Niewindt in een machtsrelatie tot de overheid stond. Dat gebeurt vandaag de dag nog, overal ter wereld, en in menig geval met de verkeerde machthebbers. Verwonderlijk is dat niet, want de kerk, ook de grote reformatorische kerken, hebben altijd de leer aangehangen dat macht van God gegeven is en gezagsgetrouwheid is ons, als het ware met de kathegismuspaplepel ingegeven.
Pater dr Rudy Lampe zal het nog moeilijk krijgen. Het intrappen van heilige huisjes -- ontmythologisering -- wordt niemand in dank afgenomen. Het is echter wel een noodzaak . Het in stand houden ervan heeft al menig verstandig mens de kerk de rug doen toekeren. De erkenning, dat ook Mgr. Niewindt een gewoon man was, behebt met de algemene determinismen en vooroordelen van zijn eigen tijd maakt hem niet minder maar meer identificeerbaar met onszelf. De onfatsoenlijke -- om geen zwaarder woord te gebruiken -- aanval van de anonieme confrater van pater Lampe bewijst, dat ook in onze dagen velen er niet in slagen zich te bevrijden van de gangbare determinismen, vooroordelen en bijgeloven.
Henk de Beijer, ARUBA