22



UIT HET LOGBOEK VAN DE
"ARTHUR C. CLARKE"


	Het was maar een uiterst magere onderbreking van de verveling van uren, dagen en weken, waarin ze hun 24-uurs dag-nacht rythme geheel zouden zijn verloren, ware het niet dat Jack, op aanraden van de geleer-den in het simulatie schip in een baan rond de aarde, speciale alarmsig-nalen had ingesteld voor ochtend, middag en avond. Hij had er een mooi zacht gong geluid voor gekozen, dat niet zo storend wasals de akelige stemmen, waarmee de boord computers normaal hun alarmboodschappen uitschalden. Bovendien zorgde meneer Jones ervoor dat er een vast punt in de dagelijkse routine optrad, door schijnbaar onvermoeibaar iedere dag opnieuw precies op dezelfde tijd vanaf de Lacus Solis op Mars op te roepen. Zelfs in de weekeinden liet hij zich niet vervangen. Hij had verteld dat ze een van de grotere asteroïden op een afstand van niet meer dan duizend kilometer zouden passeren, zodat ze hem zouden moeten kunnen zien. Er was nog even over gedacht hun koers voor het miniatuur planeetje enigszins te wijzigen, omdat er waarschijnlijk kleinere brok-stukjes in de buurt van het interplanetaire rotsblok konden mee vliegen, maar de kans op een inslag werd zo klein geacht, dat het risiko van energie verspilling groter was dan een mogelijk treffen met een meteor-iet.
	Voor het tijdstip dat ze het planeetje zouden moeten kunnen waar-nemen, had Jack de holoviewer aangezet met een projektie in de grote kabine, maar het resultaat was uiterst pover. Het brok kosmisch -ge-steente, want meer was het niet, van misschien honderd kilometer in doorsnee, schoot met hoge snelheid aan hen voorbij en van hen weg, omdat hun schip de baan ervan bijna haaks kruiste, met een eigen -snel-heid van maar liefst zes honderd duizend kilometer per uur. De animo om er lang naar te kijken was dan ook minimaal, zodat Jack de holoviewer na ongeveer tien minuten uitschakelde en weer in zijn ondergoed in zijn slaapzak kroop.
	De slaapzak was met een stukje permafix plakband met het hoof-deinde aan de wand vastgezet, om te voorkomen dat hij, en ook de anderen, door lichaamsbewegingen zouden gaan ronddobberen in de kabine, als een soort botsautootjes in de lucht. De bedden hadden ze teruggezet in de slaaphutten, nadat de versnellingsdruk geheel was weggevallen en ze weer -ge-wicht-loos waren geworden. Ondanks de onnatuurlijke houding was het, volgens de bemanning van het simulatie schip ontspannender om vrij in de lucht te zweven, in de slaapzakken, dan op de bedden. Hij pakte zijn holoblok en schreef de aantekeningen voor die dag in zijn logboek.
"Mag ik 't 'ns lezen? vroeg Roma, die aan de andere kant van de deur naar de gang in haar eigen slaapzak dobberde. Hij knikte.
"Dadelijk." zei hij, "Even nog een paar dingen aantekenen." en kribelde in enkele zakelijke zinnetjes de gebeurtenissen op het blok. Roma gebruikte zelf het toetsenbordje, wist hij. Dat kon ze namelijk in haar slaapzak blindelings bedienen, temeer omdat het ook draadloos met het blok in verbinding gesteld kon worden, zodat ze, met het blok zelf voor haar gezicht zwevend in de lucht, gelijktijdig kon lezen wat ze in tikte. Hijzelf had die handigheid niet onder de knie gekregen, en gaf de voorkeur aan zijn lichtpen, hoewel hij daarvoor met zijn armen buiten de slaapzak moest om te kunnen schrijven, en dat gaf hem af en toe wel wat kippevel.
"Mag ik het jouwe ook lezen?" vroeg hij, zijn aantekeningen afslui-tend en haar het blok aanreikend.
	Haar vingers krulden zich even om de zijne toen ze het van hem aannam, terwijl ze tegelijk verlegen haar hoofd schudde, waardoor ze met haar hele lichaam begon te draaien in de lucht. Dat was iets waar ze maar niet aan konden wennen, dat elke beweging in gewichtloze toestand zich onherroepelijk voortplantte, zowel door hun hele lichaam als in de -bewegingsrich-ting. Vooral in hun slaap had dat vaak tot gevolg dat ze in heel vreemde houdingen ten opzichte van elkander kwamen te hangen, zonder dat ze daar zelf overigens ook maar de minste last van ondervon-den.
	Ze greep hem steviger vast, om de beweging te stoppen en zei op fluister toon, zodat de anderen het niet zouden verstaan:
"Nog niet.... Later..."
"De geheimen van een zeventienjarig meisje." zei hij plagerig.
"Dat klinkt als de titel van een vies boek." lachte ze. "en dat is het beslist niet."
"Nee, dat geloof ik ook niet." fluisterde hij terug. "In jouw geval is het de titel van een hemels boek."
Ze hadden praktisch geluidloos gesproken, zoals ze de laatste tijd wel vaker deden. Ze hadden geleerd de woorden van elkanders lippen te lezen, hoewel hij begon te vermoeden dat er meer aan de hand was dan alleen maar liplezen. Ze glimlachte en drukte zijn holoblok aan om aan zijn logboek te beginnen. De 'JM' code gaf geen enkel resultaat meer. Hij had die aantekeningen blijkbaar gewist. Ook de aantekeningen voor de vijfde dag waren veranderd, zag ze. Er stond nu:

5 - De toiletzak voor het eerst verwisseld. Hij bevroor op slag tot een witte massa, toen de deur van het ruim open ging.
Ik zal God mijn leven lang op mijn knieën danken dat ik Roma heb. Ik was vandaag zeer depressief en zij heeft mij er overheen gehol-pen. Ze is het meest fantastische meisje dat in het universum bestaat.
Op aarde is een simulatie schip in een parkeerbaan om de aarde gebracht met zes geleer-den. Tosh wilde weten of ze ook een "midde-leeuwse plee" hadden ingericht.
De hele wereld leeft met ons mee, zegt meneer Jones. De versnellingsdruk neemt geleidelijk af. Over enkele uren stoppen de motoren. Onze baan is nu zeer stijl in de richting van de zon. Als die over een paar maanden niet wordt veranderd, zouden we een komeet worden (zonder staart, weliswaar).

6 - De motoren zijn gestopt. We zijn weer gewichtloos. Dat is een geweldige opluchting. We hebben de bedden uit de kabine verwijderd en de slaapzakken met het hoofdeinde met permafix plakband aan de wanden bevestigd. Dat is uiter-mate ontspannend. Het was de eerste suggestie van de geleerden in het simulatie schip. Er wordt zo van geen enkele kant enige druk op je lichaam uitgeoefend.
Het enige wat ons allemaal nogal benauwt is dat we zo vies worden en stinken. Vooral Ivana en Paddy hebben het daarmee te kwaad. Alleen Tosh beweert dat het volledig in onze -middel-eeuwse levensstijl past. Toen wasten de mensen zich ook alleen als ze toevallig in de buurt van een riviertje kwamen, beweert hij en ze sliepen in hun herbergen ook gewoon met z'n allen bij elkaar in één vertrek. Ik weet niet waar hij al die kennis vandaan haalt. Miranda scheldt hem voortdurend uit voor "viezerik".
Meneer Jones zegt dat er druk gestudeerd wordt op onze tweede versnellingsperiode, die ze zodanig willen wijzigen dat de druk lager wordt en we toch niet langer over de reis zullen doen.
Roma heeft een mooi gebedje gemaakt, dat we van nu af allemaal gezamenlijk iedere avond zullen bidden. Het luidt:
"Heer vergeef ons als we deze dag een beetje moedeloos zijn geweest en niet voldoende op U hebben vertrouwd.
Vergeef ons, Heer, als we door de verveling op gedachten zijn gekomen, die ons hebben bezoedeld of verlaagd als mens.
Wij danken U, Heer, dat U ons deze dag weer hebt bewaard en ons de kracht hebt gegeven om elkaar lief te hebben en elkander te helpen.
Geef ons de moed, o, Heer, om alle dagen door te komen in liefde, ver-trouwen en hoop.
Vergroot onze liefde, voor U en voor elkaar en voor alle mensen, vandaag en alle dagen, tot in eeuwigheid. Amen."
Alleen Paddy bidt niet mee.

7 - De vocht recycling blijkt nog steeds te werken, door de vochtigheidsgraad van de lucht. Het is maar heel miniem. Meneer Jones zegt dat het geen echt probleem is, maar alle beetjes helpen. Er wordt op aarde gezocht naar een methode om het te stoppen. Dan zal de simulatie-groep het uitproberen en dan zullen wij het moeten doen. Ik heb gezegd dat ze er snel mee op de proppen moeten komen, omdat ik geen enkel atoom zuurstof verloren wil laten gaan. Anders schakel ik de lucht bevochtiging uit. Maar dat mag niet van meneer Jones. We zullen dus even moeten afwachten.
Ik heb Roma verrast met een gedichtje voor haar. Ik had nooit kunnen denken dat ik nog eens dichter zou worden. Het kwam zo maar in me op. Ze moest erom huilen. Ze heeft het gekopiëerd. Ze wil het bewaren. Zelf heb ik het weer gewist. Ik weet eigenlijk niet waarom.

8 - Gisteravond (!) onze kleren verwisseld. Het ging nu zonder incidenten. Paddy gedroeg zich redelijk, al kon hij het niet laten toch even stiekum rond te gluren. Dan heeft hij nu een week lang wat te zien, want we hebben nu allemaal alleen maar ons ondergoed aan. Verder niets. Wel een opluchting, overigens, om de vieze pijama's uit te doen. Ik heb ze in een van de hutten aan een lijntje gehangen, zodat ze wat kunnen uitluchten. Misschien kunnen we ze dan nog een keer dragen, als de nood aan de man komt.
Ze hebben op aarde een methode uitgedokterd om op niet al te ingewikkelde wijze te voorkomen dat de vochtigheids afvoer uit de lucht in de recycling terecht komt. We zullen ervoor naar de machinekamer moeten. Morgen stuurt meneer Jones een hologram waarop de procedure gedemonstreerd wordt.
Ik heb het koelruim in opdracht van meneer Jones leeggepompt in de tanks, zodat de lucht kan worden opgesplitst in zijn bestanddelen. om beter gedoseerd te worden. Later moet dat ook gebeuren met het voorruim, en uiteindelijk zelfs met andere delen van het schip. Ook daarop wordt nog gestudeerd..
Roma vroeg of ik onze kleren niet beter buiten het schip kon hangen om uit te luchten. "Het probleem is," heb ik gezegd, "dat er buiten geen lucht is." Dat wist ze zelf ook wel, maar ze wilde even iets hebben om over te praten. Soms weten we namelijk niets meer te zeggen, en dan zeg je maar wat, om je toch met elkaar verbonden te voelen.

9 - Vandaag de toiletzak weer verwisseld. Erg gauw vol. Het is meer urine dan wat anders, als gevolg van de lage temperatuur. Hij bevroor weer tot een mooie klomp ijs. Tosh zegt dat ik het goed op moet bergen. Kunnen we het na aankomst verkopen als "souvenir pistoresque", zoals hij dat noemde. Miranda zei dat hij een viezerik is.
Meneer Jones heeft het hologram nog niet kunnen sturen. Ze zijn er nog mee bezig in het simulatie schip. Ze willen eerst zeker zijn van het effekt.
Roma zei -- of liever, ze schreef het en liet het me lezen -- dat ze nooit meer verliefd wil worden, maar alleen liefhebben. Dat woordje "alleen" hoort er eigenlijk niet bij thuis. Ze schreef dat verliefdheid een ziekte is, die je de mogelijkheid ontneemt om redelijk te denken. Ik moest er wel even om lachen. Ik schreef terug dat je bepaalde ziektes tegen wil en dank oploopt en dat sommige mensen sommige ziektes niet erkennen als ziekte en daarom weigeren zich te laten behandelen of zich er zelf tegen te verzetten. Dan ga je toch voor de bijl. En als verliefdheid inderdaad een ziekte is, ervaart bijna iedereen haar als een zeer aangename kwaal. Dat was ze helemaal met me eens. "Ik heb ervaring," schreef ze terug.
Ik heb nooit in engelen geloofd, maar nu weet ik dat er minstens één bestaat.

10 - Vrij ronddobberen in een slaapzak is toch wel heel wat aangenamer dan op een bed liggen bij aards gewicht. Die last is gelukkig van ons af gevallen, maar de last van de -viezig-heid gaat ons allemaal parten spelen.
We laten om beurten iemand voor het eten zorgen. "Korveeën" heet dat. Daardoor krijgt iedereen af en toe een beetje beweging. Zelf doe ik niet mee, omdat ik de enige ben die iedere dag toch al beweging krijg. Noodgedwongen. Dat gebrek aan lichaamsbeweging zal ons zeker gaan opbreken als we het halen, want dan zullen we vermoedelijk niet meer kunnen lopen door totale spierverslapping.
Het demonstratie hologram ontvangen van meneer Jones. Oorspronkelijk was het de -bedoe-ling dat we door het vacuum ruim in ruimtepak de machinekamers in zouden gaan, maar dat hoeft achteraf niet, volgens de simulatie groep. We kunnen door een luik in de kleine kabine waarin de ruimtepakken hangen. De machinekamer is warm genoeg en staat nog onder druk.
Het holofilmpje leek vrij ingewikkeld. Meneer Jones zei dat ik het eerst heel goed moet bestu-deren en als we niet absoluut zeker zijn van onze zaak moeten we eerst verdere informatie vragen. Bij nadere bestudering blijkt het alle-maal nogal mee te vallen. Als ik de juiste leiding kan vinden, zal het geen moeite kosten. Ik zal wel hulp nodig hebben van Roma. Morgen gaan we het proberen.
Roma vindt het maar eng. "Stel je voor dat je een verkeerde leiding doorknipt!" zegt ze. Ze snapt helemaal niets van het demonstratie holo-gram, zegt ze zelf.

11 - Het karwei is geklaard. Roma en ik zijn de machinekamer in geweest. Toch nog een hele onderneming. We moesten de witte lichaamskousen aantrekken omdat die ons bescherming gaven tegen straling. We moesten ook een soort bivakmutsen over onze hoofden doen. Die lagen in een lade onder in de kast in de ruimtepak kabine, zoals meneer Jones had gezegd.
Toen ik het luik in de kleine kabine met een speciale sleutel opende was de eerste reaktie een van die vervelende alarmstemmen, die verkon-digde dat onbevoegden geen toegang hadden. Bovendien waarschuwde de schelle stem voor elek-trische leidingen die onder hoogspanning ston-den.
Het zag er allemaal nogal ingewikkeld uit en er is weinig bewegingsruimte. We moesten tussen allerlei machinerie, bedrading, straalpijpen en tanks door en langs de boord computers. Daar had ik wel even wat meer aandacht aan willen beste-den. Je kunt blijkbaar elk onderdeeltje makke-lijk vervangen met reserve onderdeeltjes die netjes genummerd in een rek eronder zijn -opge-slagen, alsof het een reserve computer is.
We moesten tot onder de hoofdkabine kruipen. Roma kreeg het er benauwd van. Ze heeft kenne-lijk een beetje last van engtevrees. Ze heeft wel vijf keer gevraagd of ik wel wist waar ik wezen moest.
Er moest een vochtleiding doorgeknipt worden waarvan het ene einde moest worden dichtgeknepen en aan het andere einde moest een kunststof zak worden geklemd met een klemringetje. Op die manier kan het vocht uit de lucht niet meer in de recycling terecht komen maar wordt in de zak opgevangen. De zak zal waarschijnlijk wel vol-doende zijn voor de rest van de reis.
Ik zou de klus alleen hebben kunnen klaren, maar dan was het lastiger geweest. Nu kon Roma de leiding vasthouden en naar buiten trekken tussen de andere leidingen uit, zodat ik beide handen vrij had. Ze vroeg weer wel vijf keer of ik wel zeker wist dat ik de goeie leiding te pakken had. Ik moest er echt om lachen. Het was namelijk helemaal niet moeilijk, omdat alle leidingen verschillende kleuren hebben.
Toen we klaar waren wilde ze niet voor mij uit terug gaan. Daarom moest ik in de nauwe ruimte langs haar heen kruipen om weer voor haar te komen. Ik heb van die gelegenheid even mis-bruik gemaakt om haar eens stevig te knuffelen.
"Doe niet zo gevaarlijk!" zei ze nogal benepen, "Dadelijk stoot je ergens tegenaan!" Er was op dat punt echter niets gevaarlijks.
Ze was dolblij toen we weer terug waren in de kleine kabine. We konden helaas niet lang blij-ven praten, want in je ondergoed bij die lage temperatuur is alles behalve gezellig. Dat vond ik wel een beetje jammer.
We waren zo lang weggebleven dat de anderen een beetje ongerust waren geworden, met name Ivana. Miranda zei dat Tosh had gezegd dat we vermoedelijk ook in de machinekamer eerst een middeleeuwse plee hadden ingericht. Volgens mij doet hij het expres, om het psychologisch ef-fekt.
Meneer Jones zei dat de telemetrische gege-vens uitwezen dat de operatie was geslaagd.

12 - Hoera, we mogen ons een beetje wassen. Ik heb een exakte rantsoenering van onze water-voorraad opgekregen, die zodanig is dat we op de laatste dag zeker nog een emmer water over hebben. De totale voorraad blijkt ongeveer 650 liter te zijn, die niet langer door de recycling wordt aangevuld. We gaan daarvan per dag 1 liter gebruiken per persoon om te drinken. In de meeste gevallen in de vorm van koffie, thee, en frisdrank. Daarnaast krijgen we per dag 1 liter water met z'n zessen om ons een beetje te wassen en eens per week 1 liter per persoon.
Ik heb iedereen twee washandjes gegeven, die voor ieder op hun eigen stoel in de voorkabine liggen. Vanaf vandaag zal ik iedere ochtend een fles met 1 liter water vullen waarmee we die washandjes kunnen nat maken om ons een klein beetje op te frissen.
Het was natuurlijk gelijk al mis door Paddy! Ivana, die na hem aan de beurt was kwam terug met een lege fles. Ze wilde Paddy te lijf. Ik moest tussenbeiden komen.
"De vuilak!" snikte ze. "Ik krab hem z'n ogen uit!"
Als ik haar niet had tegen gehouden had ze het gedaan ook.
"We proberen allemaal met elkaar rekening te houden en hij, die vuilak, denkt alleen maar aan zichzelf!" huilde ze.
Roma zei dat sommige mensen nu eenmaal hun hele leven lang niet leren om rekening te houden met anderen. Ik heb voor Ivana weer wat water gepakt en Paddy gezegd dat als hij dat nog een keer flikt ik hem in het ruim zal opsluiten, bij de toiletzakken, zodat hij kan diepvriezen.
Tosh zei: "Ik begon me net lekker te voelen bij mijn eigen stank en die van jullie en nou moeten we 't er weer afwassen." Miranda zei dat hij een viezerik was.
Roma zei me, dat ze zich niet kon voorstellen dat ze een paar weken geleden nog een onnozele tiener was. Ik kan me niet voorstellen dat ze ooit onnozel is geweest.

13 - Paddy is eindelijk aan het lezen! Het heeft wel lang geduurd. Ik heb hem een boek met sexuele voorlichting gegeven, na het eerst zelf even gekontroleerd te hebben. Het leek me net geschikt voor hem. Soms moet ik om mijzelf lachen. Wie had ooit kunnen denken dat ik als een soort kunst vader zou moeten optreden!
Miranda is gek op sprookjes maar ik zorg dat ze ook instruktieve lektuur krijgt. Ivana is weg van de litteratuur van het begin van de vorige eeuw. "Gejaagd door de wind" en zo.
Roma is bezig aan een populair boek over geneeskunde. Tosh leest over yoga. Hij zegt dat zijn vader aan yoga doet en dat die een naald door zijn hand kan steken, zonder dat het hem pijn doet of dat het bloedt. Hij zegt dat hij ons allemaal zal leren "navel staren". Dan kunnen we volgens hem ons zuurstof verbruik nog verder terug brengen.
Ikzelf ben begonnen aan een boek over Teil-hard de Chardin. Het is erg moeilijk, maar ik wil het toch lezen. Wat dat betreft zijn die computer boeken fantastisch. Als je een woord niet begrijpt, wijs je het met je lichtpen aan en je krijgt op slag een encyclopedische uitleg op je scherm. Bij dit boek moet ik dat wel erg vaak toepassen, maar ik leer er ontzettend veel van. Het is onvoorstelbaar wat wij mensen eigen-lijk niet weten en hoe bepaalde mensen ver op hun eigen tijd voor kunnen zijn!
Meneer Jones had niets te melden.
Roma was vanmorgen met haar slaapzak helemaal naar mij toe gedobberd. Ze lag opgekruld als een baby. Het was een hemels mooi gezicht.

14 - Meneer Jones vertelde vandaag dat er ergens op aarde, -- in de Verenigde Staten, geloof ik -- een "Arther Clarke Fan Club" is opgericht van jongelui die alle berichten over ons verzamelen. Ze wisselen hologrammen en andere opnames uit. Wat voor opnames dat in vredesnaam mogen zijn, weet ik niet.
Tosh zei dat het vermoedelijk foto's waren van Miranda als baby in haar blote kont. Miranda zei: "Straks worden we nog beroemd." Roma zei: "Ik vrees 't ergste; ik vrees dat we al lang beroemd zijn." "Zelfs door eigen roem," zei Tosh, "want we stinken allemaal. We moeten maar wat lichaamsgeuren inblikken, om aan ze te verkopen." Hij suggereerde bovendien dat ik maar een hologram van de plee moest maken en -opstu-ren, waarop Miranda hem weer uitschold voor een viezerik.
Vannacht lag ik een hele tijd wakker. Ik heb alsmaar naar Roma liggen kijken. Op een gegeven ogenblik werd zij ook wakker en we keken elkaar recht in de ogen. Het was net of we zonder woorden wisten wat we elkaar wilden zeggen. Ze glimlachte zo mooi.

15 - We bidden veel. Miranda kan prachtig voorbidden. Ze heeft vandaag een liedje gezon-gen; een heel mooi lied, over een huis waar alle mensen moeten samen komen om een te zijn. Ze heeft een fijn stemmetje. Maar ik wil niet dat ze het te veel doet. Bij zingen zuig je je longen te veel vol, denk ik.
Roma is begonnen met stukken uit de bijbel voor te lezen. Dat is ook heel inspirerend.
Vandaag onze kleren verwisseld.
Meneer Jones zegt dat de geleerden hebben gezegd dat we aan ernstige spier verslapping zullen gaan lijden. Dat hadden we zelf ook al bedacht. Alleen, hij gebruikte er een medische term voor. Ze bevelen aan dat we een of ander middeltje gebruiken dat we in de medicijnkast kunnen vinden. Ik heb Roma tot scheepsarts benoemd. "Dokter in onderbroek" noemt Tosh haar. "Een dokter mag wel zijn patiënten uitkleden maar niet zichzelf." zei hij.
Roma zei dat als hij niet oppaste, ze hem een spuitje in zijn bil zou geven, waardoor hij voorlopig niet meer naar de plee kon. Ik had nooit gedacht dat ze zo uit de hoek kon komen. We hebben ons rot gelachen. Alleen Tosh lacht nooit. Hij zei dat zijn billen voor haar verbo-den terrein waren.

16 - Vannacht werd ik plotseling wakker en wist (ik weet niet hoe) dat er iets met Roma aan de hand was. Ze was niet in haar slaapzak. Ik heb een half uur ongeduldig gewacht. Toen ben ik in de voorkabine gaan kijken. Ze zat in een van de stoelen. Ze had een nachtmerrie gehad, zei ze, over een nauwe tunnel met afschuwelijke lichtjes en Carlos was met mij aan het vechten. Ik heb haar even stevig geknuffeld en gezegd dat ze zich geen zorgen hoeft te maken. "Carlos kan mij nooit de baas. Hij kan jou niet in zijn armen nemen. Ik wel." zei ik en ze moest erom lachen.
Het zal wel in verband staan met ons gekruip door de machine kamer. We bleven even zitten praten, hoewel het koud was. We vroegen ons af waarom zoveel mensen zo oppervlakkig leven; waarom zoveel mensen alleen maar jagen naar materiëel gewin en bevrediging van hun lusten, driften en instincten. Wij kunnen ons niet voorstellen dat wij ooit, als we het halen, zo oppervlakkig zullen gaan leven. Is dat misschien de zin van het lijden?
Vandaag ging voor het eerst het alarm voor de menstruatiepillen voor de meisjes. Ik heb het alarm weer ingesteld voor over een week.
Paddy had korvee vandaag. Laat die nietsnut 't nou toch in z'n hoofd halen om de vuile boel niet in de afvaldoos, maar in de vernietiger te willen gooien! Ivana, -- net Ivana, natuurlijk, die hem toch al niet kan uitstaan! -- zag het net op tijd. Ze vloog uit haar slaapzak, greep hem bij zijn lurven en smeet hem dwars door de kabine, wat in onze gewichtloze toestand natuur-lijk niet zo moeilijk is, vooral omdat ze zich kon afzetten tegen de wand. Zelf ging ze zonder het te kunnen stoppen aan het ronddraaien als een tol. Toen wilde Paddy haar te lijf gaan. Ik moest weer eens tussenbeiden komen. Eerst Ivana opvangen en haar ongekontroleerde tol beweging stoppen. Met m'n andere hand Paddy tegen houden. Ivana huilde van woede. Die jongen haalt ook wel het bloed onder je nagels vandaan! Het kostte mezelf ook heel wat moeite om mijn geduld niet te verliezen en nog meer om Ivana te kalmeren.
Dit soort dingen kunnen we niet hebben. Ik heb Paddy mee naar de gang gesleurd tot voor de deur van het dienstdek en gezegd: "Als je dan toch zo graag naar de eeuwige jachtvelden wilt, smijt ik je wel gelijk overboord. Dan houden wij bovendien genoeg zuurstof over." Hopelijk doet hij het voorlopig genoeg in zijn broek om niets geks meer uit te halen.
Het is werkelijk opvallend om te konstateren hoe iedereen een geweldig verantwoordelijkheids-gevoel heeft ontwikkeld, behhalve zo'n jongen uit een onverantwoordelijk milieu.
Gisteren las ik toevallig een nogal moeilijk, maar bijzonder boeiend stuk dat precies over dat onderwerp handelde. Er werd in gesteld dat erfelijkheid niet alleen een kwestie is van de overdracht van genen maar ook van de invloeden van opvoeding en milieu. Dat betekent overigens ook dat degenen die zich verantwoordelijk gedra-gen, geen reden heeft om zichzelf daarvoor op de borst te kloppen. In plaats daarvan kan hij beter dankbaar zijn.
Meneer Jones had niets nieuws te melden. Hij zegt niet hoe onze kansen ervoor staan, dus zal het wel niet zo best zijn. Toch voel ik mij nu heel rustig. Gerust zelfs. Een beetje stoïcijns gelaten, denk ik.
Roma zei -- of liever ze schreef het en liet het mij lezen -- dat ik later, als we het over-leven, een goede vader zal worden als ik ooit kinderen zal krijgen. Ik zei dat dat mede van haar af zal hangen. Ze bloosde en keek gauw de andere kant op. Maar daarna draaide ze zich weer om en schreef: "Is dat een aanzoek?" Ik ant-woordde: "Nee, de konstatering van een toekom-stig feit als de toekomst het ons toestaat." Ze lachte zo hemels mooi!

17 - Ik heb meneer Jones om een kaart van de sterrenhemel gevraagd, gezien vanuit onze posi-tie. Telkens als ik op het kommandodek ben om de oproep van meneer Jones af te wachten, zet ik de holoviewer aan. Ik zou uren kunnen blijven kijken naar die eindeloze fascinerende schoon-heid. Ik zoek altijd eerst de zon op en daarna Jupiter, om te zien hoe ver we al gevorderd zijn. Het lijkt net of we helemaal niet vooruit gaan. En toch snellen we met onvoorstelbaar hoge vart door de ruimte. Ik kan mij levendig voor-stellen hoe de mensen uit het verre verleden allerlei mysterieuze en mystieke duidingen gaven aan het firmament. Als het voor ons, in onze tijd al zo ongelooflijk mysterieus lijkt, moet het voor hen, die er helemaal niets van begre-pen, iets absoluut wonderbaarlijks zijn geweest.
Ik wil daar wat van proberen over te brengen aan de anderen. Daarom wil ik die kaart hebben. Meneer Jones vond het een goed idee. Hij zal er morgen een over sturen.
Paddy is al voor de derde keer aan zijn boek begonnen. Ik moet nodig een ander voor hem uitzoeken, want die overmatige belangstelling voor seksualiteit is ook niet goed. Zeker voor hem niet. Ik zal eens kijken of er niet een goede jeugd roman is, waarin jongelui als hij zich verantwoordelijk gedragen.
We slapen slecht omdat we te veel rusten. Het is gek, maar telekens als Roma wakker wordt, wordt ik ook wakker. Het is alsof ik het aan-voel. En zij weet het ook. Dan glimlacht ze tegen me. We laten het licht altijd laag aan, voor het geval er iemand naar het toilet moet.

18 - Er is een kleine ramp gebeurd met Ivana. Ik werd vannacht wakker en zag dat ze er niet was. Toen ze er na een half uur nog niet was, ben ik gaan kijken. Ze was in de voorkabine en huilde als een klein kind. Ze had gedroomd dat ze grote ruzie had gemaakt met Paddy en waarschijnlijk als gevolg van de opgekropte woede had ze het in haar slaap in haar broek gedaan. Ik had vreselijk met haar te doen want ze was radeloos.
Ik zat er zelf ook nogal mee in mijn maag, want haar slaapzak was natuurlijk ook vuil geworden. Ik heb haar naar het kommandodek gebracht en haar daar haar broek laten uit doen zodat ze niet gestoord kon worden door iemand die toevallig naar het toilet moest.
Gelukkig vond ik in de kast op het dienstdek nog twee slaapzakken. Ik heb haar een schone broek gegeven en een fles water om zich te wassen. Het was zo'n zielig hoopje mens, dat ik niet kon nalaten, toen ze klaar was, om haar even in mijn armen te nemen en te knuffelen. Ik hoop alleen maar dat het nooit meer zal -gebeu-ren.
De anderen hebben er niets van gemerkt. Alleen Roma, maar ze heeft me nog niet gevraagd wat er aan de hand was. Niemand hoeft het te weten. Dat heb ik Ivana beloofd.
vandaag de toiletzak weer verwisseld.
Ik ben zo vrij geweest de koffers van de piloten open te maken, zodat we ook hun kleren kunnen gebruiken. Op aanraden van Roma heb ik al hun persoonlijke bezittingen uit de kasten gehaald en in hun koffers gedaan, zodat de nabestaanden kunnen beslissen wat ermee gebeuren moet.
Roma is zo verstandig. Ik kan me niet voor-stellen dat ik ooit nog zonder haar zal kunnen leven.

19 - Meneer Jones heeft een prachtige ster-renkaart gestuurd. Ik ben bezig hem te -bestude-ren om er daarna een les in astronomie aan te wijden. Ik moet wel een en ander kontroleren in de databanken, maar dat gaat heel snel.
Tosh zegt dat we van nu af aan allemaal moeten gaan "navel staren". Hij vindt het echter zelf wat te fris om zijn navel te ontblo-ten. In plaats daarvan kunnen we elk ander onbenullig objekt gebruiken, beweert hij. Ik zei dat de navel geen "onbenullig" voorwerp is."In oorsprong niet." gaf hij toe, "maar de funktie is verloren gegaan met het doorknippen van de streng. En overmatige schoonheid kun je er niet aan toekennen." zei hij.
Die knaap is hyper intelligent. Hij zegt dat het erom gaat dat je, door je op iets volslagen onbenulligs te koncentreren, alle gedachten uit je hoofd kunt bannen. Hij beweert dat er fakirs zijn, die zich levend laten begraven, zonder luchttoevoer, eten en drinken en twee weken of langer onder de grond blijven, waarna ze er volkomen fit weer uitgehaald worden.
In plaats van de navel, moesten we allemaal van ons eetbestek een kunststof lepeltje achter-houden en daar moeten we nu van hem naar staren.
Gek, maar het lijkt net of het werkt. Toen ik het een tijdje had geprobeerd, ontdekte ik plotseling dat er een paar uur voorbij waren.
Paddy weigert natuurlijk aan "die flauwe kul" mee te doen. Miranda lacht zich rot om de ideeën van Tosh, maar ze probeert het wel. Roma had net zo'n ervaring als ik, of nog sterker. Het was alsof ze vrij in de lucht zweefde, zei ze. Nou doen we dat allemaal, natuurlijk, maar ik be-grijp heel goed wat ze bedoelt. Bovendien ligt haar oorsprong in het land van de fakirs.
We proberen het maar; baat het niet, dan schaadt het in ieder geval ook niet. En het doodt tenminste de tijd een beetje.

20 - Dit is de twintigste dag sinds de pas-sage van Ganymedes. Dat betekent dat we nog maar liefst zeventig dagen voor de boeg hebben. Je kunt je dat bijna niet voorstellen! En toch kan ik mij bijna ook niet voorstellen dat het al twintig dagen geleden is dat we aan dat buiten-planetaire platform zijn ontsnapt. Dat ding moet nu al onvoorstelbaar ver buiten ons -plane-tenstelsel zijn! Stel je voor dat we daar nog in zouden zitten!
Wat mij vooral intrigeert is waar hun -plane-tenstelsel zich bevindt. Ze kozen een koers recht noordwaarts uit ons planetenstelsel, dus in de richting van de poolster. Ik heb de af-standen van de noordelijke sterrenhemel gekon-troleerd op de kaart van meneer Jones, maar kan niets op een afstand van 68 lichtjaar vinden.
Meneer Jones zei dat ze ook op aarde hadden gezocht naar een mogelijke ster op die afstand, die een planetenstelsel zou kunnen hebben, maar dat men tot nog toe niets gevonden had. Men veronderstelt echter dat het ruimte vaartuig een gekromde baan moet volgen en dat betekent dat het zoeken is naar een speld in een hooiberg, omdat men niet weet in welke richting de baan gekromd is.
Roma zei, toen ik met de sterrenkaart bezig was, dat ik beter een kaart van de bovennatuur-lijke hemel had kunnen vragen. Ik zei dat die al naast mij hing. Ze lachte en zei dat ze bang was dat ik een keer zwaar teleurgesteld zou worden.

21 - Ik heb een alarm ingesteld voor ochtend, middag en avond. Suggestie van de simulatie-groep. We raken het rythme kwijt. We worden doodmoe van het niets doen.
Tosh kwam op het idee om Mars te vragen iedere dag een nieuwsuitzending door te geven, om een beetje op de hoogte te blijven van wat er in de wereld gaande is.
Toen ik er meneer Jones naar vroeg zei hij dat hij daar ook al aan gedacht had, maar dat hij dan wel censuur wil uitoefenen om al te opwindend nieuws achterwege te laten. Hij -be-doelt natuurlijk nieuws over onszelf.
De tijd tussen zenden en ontvangen wordt al aanmerkelijk korter. We hebben nu een snelheid van bijna zes honderd duizend kilometer per uur. Dat is meer dan 166 kilometer per sekonde. Dat is veertien miljoen, vierhonderd duizend kilome-ter per dag. En toch, als ik naar buiten kijk, lijkt het net of we volkomen roerloos hangen tussen de sterren.
Ik heb er vandaag mijn eerste sterrenkunde les aan gewijd. Ik heb laten zien hoe we over een paar maanden, als we onze baan wijzigen, onze snelheid weer heel sterk verlagen.
Astronomie is ook een prachtig onderwerp om erbij over de onbegrijpelijke grootheid van God te praten. Ze vonden het allemaal erg fijn, behalve Paddy. Die schijnt niets te -interesse-ren. En geloof heeft hij van thuis ook niet meegekregen. Daar kan hij natuurlijk zelf niets aan doen.
Ik heb hem een jeugd rommenetje gegeven, dat me heel geschikt leek. Maar hij heeft het na een paar bladzijden weer aan de kant gelegd. Zegt dat het allemaal "flauwe kul" is. Ik weet niet wat ik met die jongen verder nog aan moet.
Vandaag had hij ook weer de manie om drie keer achter elkaar naar het toilet te gaan. Ik heb hem er maar weer eens over onderhouden hoe funest het is als wij ons inspannen. Tosh zei dat we hem in zijn slaapzak kunnen dichtknopen, dan kan hij het daarin doen en van zijn eigen stank genieten.
Roma laat mij soms stukken lezen uit de boeken die ze leest. Vandaag een hoofdstuk over allerlei psychische stoornissen uit een populair medisch boek. Ze vroeg zich af waarom wij niet van dat soort afwijkingen kennen. Zulke lektuur wekt altijd de indruk dat de uitzonderingen algemeenheden zijn. "Als je over psychiatrie leest," heb ik gezegd, "dan lijkt het net of de hele wereld gek is. Gelukkig is dat niet zo."
"Zou het met de seks ook zo zijn?" vroeg ze. "Ik hoop 't," zei ik, "maar ik heb er een zwaar hoofd in."

22 - Vandaag was het de dag voor de grote wasbeurt. Nou ja, grote... Met een liter water kom je natuurlijk niet ver. We hebben besloten dat we het de volgende keer doen als we onze kleren verwisselen. We zijn al zo gewend aan het vies zijn en stinken, dat we er nauwelijks nog aandacht aan besteden.
Na het wassen moest ik de toiletzak ook verwisselen, omdat ik de emmer waarin we de washandjes in uitwringen, in de plee had ge-leegd.
Vandaag ook de eerste nieuwsuitzending ont-vangen. Je kon goed merken dat die gecensureerd was. Er was niets echt opwindends bij. Meneer Jones had er ook een mooie holofilm bij gedaan over wilde dieren op aarde. Hij stuurt voortaan iedere dag zo'n film, heeft hij gezegd. Maar ook al weer niets echt opwindends, want holofilms lijken zo verdraaid echt dat, wanneer je plot-seling een leeuw door de kabine ziet springen, je wel even de kriebels krijgt.
Roma voelt zich niet goed. Ik denk dat het iets met die menstruatie pillen te maken heeft. Over een paar dagen moeten ze ze weer innemen. Ik heb haar vitamine tabletten gegeven en nog een medicijntje waar ze zelf om vroeg.
In de koffers van de piloten zaten warme jassen. Ik heb ze gehaald en gezegd dat ieder-een, als ze voortaan naar het toilet moeten, zo'n jas moet aantrekken. Misschien dat Roma kou heeft gevat. Ik heb haar een truitje gege-ven om aan te doen.
Ze zei: "Ik geloof dat ik maar een poosje ziek blijf, dan word ik tenminste lekker ver-troeteld."

23 Vandaag heb ik de tweede astronomie les gegeven. Ivana, Miranda en Paddy begrijpen nog steeds niet waarom onze reis zo lang moet duren. Ik heb ze laten zien dat de afstand van Mars tot de zon minder dan de helft is, van de afstand van Mars tot Jupiter, in de gunstigste positie. Ook Paddy toonde nu belangstelling, zelfs toen ik zei dat het niet denkbaar was dat het hele inmense heelal uit zichzelf was ontstaan, maar dat er een Maker achter moest staan.
Het dagelijks kontakt met meneer Jones, die maar onvermoeibaar iedere dag verschijnt, ook al heeft hij feitelijk niets te vertellen, leverde niets nieuws op. De nieuwsuitzending bevatte weinig bijzonders en de holofilm ging over oude kastelen in Europa. Heel interessant. Tosh toonde extra grote belangstelling.
De dagelijkse periode "lepeltje staren" gaat al hoe langer hoe beter. Voor de rest speelt de verveling ons danig parten.
Het enige wat nooit verveelt is naar Roma kijken en met haar praten. Ze voelt zich al stukken beter.

24 - Het alarm ging voor de tweede menstrua-tie pil. Bovendien onze kleren verwisseld, maar niet grote wasbeurt. Die moet wachten tot over acht dagen.
Holofilm over begin van de ruimtevaart met originele video opnames van Neil Armstrong bij de eerste landing op de maan. Onvoorstelbaar hoe ze in die primitieve dingen zo'n reis durfden ondernemen.
"Dit is een kleine stap voor een mens, een reuzensprong voor de mensheid" zei hij, toen hij zijn voet als eerste mens op de maan zette.
Roma is gelukkig weer beter. We dobberen maar, we lezen maar, we slapen maar, we doen aan lepeltje staren. Af en toe nodig ik iemand uit om iets te vertellen over wat ze lezen.
Tosh leest over Zen boeddhisme. Als je het mij vraagt is hij zelf een halve boeddhist of zelfs een hele, maar dan wel een christelijke.
Roma kan prachtig voorlezen uit de bijbel. Haar stem is even gaaf als haar ogen en haar huid.

25 - Ivana is depressief. (Zou het toch iets met die pillen te maken hebben?) Ze lag in haar slaapzak te huilen. We dachten eerst dat zij nu ziek was. Roma heeft met haar gepraat, maar het hielp niet. Daarom heb ik haar meegenomen naar het kommando dek. Het is nog echt een kind. Toen ik haar in mijn armen nam fluisterde ze dat ze zo bang was.
Ik heb een beetje met haar gepraat en gezegd dat als we maar veel van elkaar houden en op God vertrouwen, alles goed zal komen, hoe het ook mag aflopen.
Roma zelf leek me ook een beetje moedeloos. De een steekt de ander aan. En de grenzeloze verveling maakt 'n mens inderdaad moedeloos. Ik heb ook haar maar een stevige knuffel gegeven. Toen lachte ze weer en zei dat ze van plan was iedere dag even depressief te worden.
26 - Toiletzak weer verwisseld.
Ivana voelt zich weer goed.
Meneer Jones waarschuwt dat er op aarde een of andere persgroep is die van plan is ons op te roepen voor een interview. Hij maakte zich er erg boos over.
Ik heb hem gezegd dat hij zich geen zorgen hoeft te maken en dat we niet zullen antwoorden. Ik heb een geheime code met hem afgesproken en een automatisch antwoord gemaakt met een van de schelle alarmstemmen voor het geval iemand anders dan hij ons oproept.
Morgen zal ik Roma eens met meneer Jones laten praten. Dat geeft haar misschien een beetje afleiding. Ik verzin wel een smoesje.

27 - Gelukkig heb ik Roma nog niet met meneer Jones laten praten. Was het helemaal vergeten. Hij vroeg of we met onze ouders wilden praten. Ze hebben erom gevraagd. In eerste instantie heb ik afwijzend gereageerd. Heb gezegd dat de tijd tussen zenden en ontvangen veel te lang is voor een zinvol gesprek. Iedereen zou dan veel te lang op het kommandodek moeten blijven.
Bovendien zou het veel te emotioneel worden. We kunnen geen huilbuien gebruiken want die zouden onherroepelijk verhoogd zuurstofgebruik met zich brengen.
Roma is het met me eens. Ze moest er wel een tijdje over nadenken, toen ik het haar (schrif-telijk) voorlegde. We vertellen er de anderen niets over.
Onze ouders zullen het heel erg vinden, maar de mijnen zullen het zeker begrijpen.

28 - Meneer Jones was het roerend met ons eens. Hij heeft Roma gezegd dat hij geweldig veel bewondering voor ons heeft. Hij vond het leuk haar te spreken te krijgen; wie zou dat niet leuk vinden?! Maar morgen wil hij mij weer spreken.
We zijn al 28 dagen onderweg; op de terugweg, tenminste, maar nu begint het een eeuwigheid te lijken. En dan te bedenken dat we nog 62 dagen voor de boeg hebben! Exakt twee volle maanden nog! Onvoorstelbaar!
Tosh zegt dat we eigenlijk in winterslaap zouden moeten kunnen gaan. Volgens hem moeten we de temperatuur nog verder verlagen, dan vertra-gen ook de lichaamsfunkties, meent hij. Men doet dat ook met sommige zieken, zegt hij, maar daarbij wordt de feitelijke lichaamstemperatuur verlaagd, niet de omgevings temperatuur, althans niet door middel van de omgevingstemperatuur.
Ik heb hem beloofd dat ik er meneer Jones naar zal vragen.
Roma zei dat ze best sneeuwwitje wil worden. Tosh zei dat dat onmogelijk was. "Je kunt -hoog-uit Poepbruintje worden" zei hij. Roma zei tegen mij: "Wil je die vlegel even een draai om zijn oren geven?"

29 - Onze koers wordt morgen enigszins gewij-zigd. We krijgen daardoor een andere aanvlieg-baan op Mars, zodat het onderscheppingsschip ons een dag eerder kan bereiken. We moeten er een paar minuten voor in de voor kabine gaan zitten. Voor de zekerheid zal ik eerst maar de toiletzak vervangen.
Vandaag weer grote wasbeurt en kleren verwis-seld.
Ik ben vergeten te vragen naar die tempera-tuur verlaging. Ik zal een notitie maken voor morgen. Roma zegt dat het een teken is van beginnende seniliteit. Ze zal me voortaan "opa" noemen, zegt ze.

30 - We zijn precies een maand onderweg! Op de terugweg, althans!
De koerswijziging is geslaagd. Ik was alleen vergeten het toilet tegen de achterwand te zetten. Toen de motoren startten vloog hij er met een klap tegenaan. Hij kwam precies naast Tosh terecht. Tosh zei dat zelfs de plee erkende dat hij een goede vriend was.
Meneer Jones zal de kwestie van temperatuur verlaging aan deskundigen voorleggen en hopelijk morgen antwoorden.
Roma zegt dat als we ooit nog naar de aarde gaan om te studeren, dat we dan naar dezelfde universiteit moeten gaan. Wat mij betreft wordt dat wat ze noemen een "conditio sine qua non". Ik kan me niet voorstellen dat we ooit niet meer samen zouden zijn.

31 - Temperatuur verlaging heeft volgens geleerden op aarde geen zin. Niettemin zullen ze in het simulatieschip de proef op de som nemen. Ze zullen ons binnen twee dagen laten weten wat het resultaat is.
Meneer Jones raadt ons af het zelf te -probe-ren totdat we de uitslag van het simulatie schip krijgen.
Roma leest nog iedere dag voor uit de bijbel. Vandaag het verhaal over Jezus en de kinderen. "Laat de kinderen tot mij komen." Het klinkt zo prachtig, zoals zij het voor leest met haar hemelse stem.

32 - Meneer Jones waarschuwt dat de aardse persgroep nog steeds van plan is ons op te roepen. Ik heb hem gerust gesteld en hem de opname laten horen die automatisch wordt uitge-zonden als er een oproep komt zonder de code die ik met hem heb afgesproken. Het klinkt afschuwe-lijk met die krijsende alarm stem: ""De Arthur C. Clarke negeert iedere oproep die niet van de Lacus Solis ruimtebasis komt. U wordt dringend verzocht ons niet te storen."
Meneer Jones moest er hartelijk om lachen en gaf me een foefje om te kontroleren of er een oproep was gekomen.
Roma zei dat ze best zelf zo'n oproep zou willen beantwoorden om ze voor rotte vis uit te maken. Tosh suggereerde dat ik ook een wind en een boer op de chip had moeten zetten. Miranda zei dat hij een grote viezerik was.

33 - Temperatuur verlaging heeft volgens de simulatie groep geen zin. Men heeft geen enkele reduktie in zuurstof verbruik kunnen konstateren en het is niet goed voor ons in een dergelijke lage temperatuur te moeten leven. We zouden er alleen maar meer door gaan eten.
Ik geloof dat we beginnen te wennen aan het niets doen. Verwonderlijk genoeg is Miranda dag in dag uit even opgewekt. Ze ligt altijd rustig te lezen en af en toe vertelt ze iets van wat ze leest. Ik vraag me af of het wel zo zinvol is dat dat kind die menstruatie pillen krijgt. Vol-gens mij heeft ze nog helemaal niet gemen-strueerd, maar daar heb ik geen verstand van. Volgens Roma moet ze op haar leeftijd er al aan toe zijn, hoewel sommige meisjes het erg laat krijgen. Zijzelf had het erg vroeg gekregen, zei ze.
Roma was weer een beetje moedeloos. Daarom heb ik weer een gedichtje voor haar gemaakt. Ze kreeg er tranen van in de ogen.

34 - Een of andere gek op aarde heeft -ver-klaard dat hij ons via de holocom kan hypnoti-seren om onze lichaamsfunkties en daarmee het zuurstof verbruik te vertragen. kTosh zegt dat het inderdaad zou kunnen. Volgens mij is die jongen zelf een halve psycholoog en tegelijk fakir. Hij kan uren naar zijn lepeltje liggen staren, zonder dat hij ook maar één vin ver-roert.
Meneer Jones vertelde het geval overigens als grap en als voorbeeld van wat er zoal aan onzin over onze situatie wordt uitgekraamd. Ook over de zogenaamde "cryogene overwinteringstechnie-ken" wordt volgens meneer Jones uitvoerig geba-zeld, vooral op aarde. Wij schieten er verder niets mee op, want zelfs al zouden de mogelijk-heden al zo ver zijn dat mensen voor een lange periode konden worden ingevroren om later weer springlevend ontdooid te worden, dan zouden wij dat in ons schip nog niet kunnen, omdat de installaties er niet voor aanwezig zijn.
Ivana zei vandaag dat zij God heeft beloofd, dat als we heelhuids op Mars terugkeren, zij als religieuze in een klooster zal intreden. Haar familie is lid van de Oosters Orthodoxe kerk, als ik het goed heb.
Tosh reageerde erop. Hij zie: "Een belofte, onder de dwang van omstandigheden afgelegd, is geen belofte, omdat ze niet vrijwillig is ge-daan."
Ik keek hem nogal verrast aan, waarop hij er verontschuldigend aan toevoegde: "Dat is geen originele opmerking van mijzelf. Ik las hem toevallig kort geleden."
Ik zei: "Het is goed kernachtige uitspraken te onthouden, als ze tenminste op waarheid berusten."
Roma zei dat zij God ook bepaalde beloftes had gedaan, al wilde ze niet zeggen welke. We hebben een tijdje gediskussiëerd over de waarde van dergelijke beloftes en ze voelde zich kenne-lijk opgelucht, dat ze zelf mee tot de konklu-sie kwam dat ze geen waarde hebben, althans niet in de zin van de eed waaraan je je hebt te houden.
"Maar het is toch wel waardevol om je in Gods barmhartigheid aan te bevelen."meende Roma.
"Zeker wel," heb ik geantwoord, "maar ik geloof niet dat God voorwaarden verbindt aan Zijn barnhartigheid."
"Nee,...." zei ze zacht, "Nee, dat geloof ik ook niet."

35 - Paddy had het vandaag weer op zijn heupen. Hij ging wel tien keer naar het toilet. Ik heb hem maar weer eens krachtig toegesproken. Ik heb hem gezegd dat als hij zo graag als lijk op Mars wil aankomen, ik hem wel even wil -diep-vriezen, zodat hij in ieder geval niet als ont-bindend lijk arriveert. Hij werd hysterisch en zei dat ik hem wilde vermoorden. Ik heb maar weer eens geprobeerd heel duidelijk te maken dat twee minuten zuurstofgebrek absoluut fataal voor ons zijn en dat het best eens zo kan zijn dat het op een of een paar minuten zuurstof meer of minder aan zal komen.
Op aarde en Mars wordt veel voor ons gebeden, zegt meneer Jones. Het lijkt wel alsof dankzij ons de wereld zich plotseling weer tot God richt, zegt hij. De Paus van Rome gedenkt ons dagelijks in zijn gebeden, zegt hij, en daar was Miranda geweldig mee in haar sas.
"De Heilige Vader denkt aan mij?" riep ze verbaasd uit, over zoveel eer.
"Ja," zei Tosh droog, "en zelfs aan mij, terwijl ik helemaal niet katholiek ben. Hoe vind je dat?"
"Jij bent een heiden!" riep Miranda uit. "Ik zal tegen de paus zeggen dat hij niet aan jou hoeft te denken, want je benmt ook een viezerik."
"Maar ik zit nu eenmaal samen met jou in hetzelfde schip." zei Tosh, "en als hij dus aan jou denkt, kan hij een heiden als ik er niet buiten laten."
Roma maakte zich boos over een hoofdstuk in een boek over de opgroeiende jeugd, dat ze leest. Ze houdt van dat soort onderwerpen maar dit boek wil ze niet verder uitlezen.
De passage waarover ze zich opwond ging over de seksuele experimenten van pubers en adoles-centen, zoals dat heet. Er stond zoiets als dat kinderen het recht hebben zichzelf te ontdekken en hun spontane gevoelens en verlangens ten volle te belven en dus moest men ze ook vrij hun gang laten gaan bij hun beleven van hun seksuele gevoelens en verlangens. Ze vroeg wat ik daarvan vond.
Ik heb gezegd dat volgens mij kinderen en jongelui het recht hebben om te worden opgevoed tot verantwoordelijke mensen die zichzelf en anderen respekteren en die hun driften kunnen beheersen. "Het is volkomen in strijd met el-kaar," heb ik gezegd, "dat men kinderen wel verplicht zich jarenlang aan een onderwijssys-teem te onderwerpen, terwijl men ze op andere gebieden van ontwikkeling zogenaamd vrij moet laten."
"Heb jij geen seksuele verlangens?" vroeg ze.
"Ja, natuurlijk wel." zei ik, "maar niet in de vorm van het benaderen van een ander als lustobjekt. En jij?"
"Ja, natuurlijk," zei ze en bloosde, "Maar ik verlang meer naar liefde en dat maakt het gemak-kelijk ze te beheersen. En in ieder geval wens ik door niemand als lust objekt te worden bena-derd."
Wat zou een mens op zo'n antwoord nog moeten zeggen? Ik geloof dat wij bij al onze verveling bezig zijn onszelf grondig te verdiepen.

	Roma hield op met lezen. Haar ogen waren vol tranen geschoten. Er ging geen dag voorbij of zijn notities eindigden met haar naam en ze wist dat hij niet schreef wat hij zou willen schrijven, omdat hij het inderdaad als "logboek" bedoeld had, om verslag te doen van de dagelijkse gebeurtenissen, vooral voor het geval zij de reis zelf niet zouden overleven.
	Over de manier waarop hij er dag in dag uit in slaagde bij iedereen de moed erin te houden, repte hij vrijwel met geen woord. Hij merkte altijd alles en had voor iedereen steeds het juiste woord op het juiste moment, zelfs voor Paddy. Er ging geen dag voorbij dat hij niet even Miranda knuffelde en Ivana een kruisje op haar voorhoofd tekende, met zijn duim en haar even over haar wang of door haar haren streelde en zelfs Paddy probeerde op te pepen en grappige opmerkingen tegen Tosh te maken, waarop Tosh altijd even nuchter en gevat reageerde.
	Ze keek naar hem. Hij lag rustig te lezen. Een warme ontroering beving haar. Het was feitelijk on-voorstelbaar, hoe zo'n eenvoudige, aardige, vriende-lijke en pretentieloze jongen van het ene moment op het andere een man was geworden, een man, die de volle verantwoordelijkheid op zijn smalle schouders had genomen, zo volledig, dat ze allemaal, zonder aarze-len, hun volle vertrouwen aan hem hadden geschonken.
	Hij keek nooit naar je met begeerte; zijn blik was altijd vol liefde, zonder dat hij dat zelf be-sefte. Het was niet iets dat hij bewust deed, dacht ze. Het kwam gewoon niet in zijn hoofd op om ooit misbruik te maken van omstandigheden, in welke vorm dan ook. Hij schonk je gewoon, wat je op een bepaald moment dringend nodig had: vertroeteling, tederheid, geborgenheid, de zekerheid dat je veilig was; in één woord: liefde. Zoals die keer dat Ivana het in haar broek had gedaan. Ze had het haar verteld, toen ze een keer alleen in de voorkabine waren, ze wist niet meer om welke reden. Maar het was veel mooier, veel -teder-der geweest, dan hij het in zijn logboek had -opge-schreven. Hij gaf je niet alleen het gevoel dat je volmaakt veilig was, maar dat jij, op het moment dat hij zijn aandacht op je richtte, het -allerbe-lang-rijkste was dat er in de wereld bestond. Ze konden met z'n allen vertrouwen hebben, omdat hij hun angsten en wanhoop van hen wegnam, om ze op zijn eigen schouders te laden en manmoedig onder ogen te zien, zonder dat hij dat zelf besefte.
	Hij zag dat ze naar hem keek en glimlachte. Met haar lippen vormde ze de woorden: "Ik hou van jou!" Hij gaf niet meteen antwoord. Eerst verbreedde zijn glimlach zich. Toen zei hij heel zacht:
"Natuurlijk.... Hoe zouden we het kunnen volhou-den, als we niet zielsveel van elkaar hielden."