Zelf daisy boeken maken – dat kan!
Met Kurzweil1000 is het een klein kunstje om zelf daisy boeken aan te maken. Althans, met versie 11 van dit fantastische programma. We kunnen de heuglijke mededeling doen, dat sinds begin februari 2009 versie 11 ook in het Nederlands beschikbaar is, bij Sensotec in België. Website: www.sensotec.be; e-mail: Guido.decoster@sensotec.be. Ik kom daar in een ander artikel uitvoeriger op terug, maar wie geïnteresseerd is, kan gerust Guido Decoster benaderen. Hij is zeer hulpvaardig.
Vanaf mijn jeugdjaren (lang geleden!) ben ik altijd een Science Fiction fan geweest, maar sinds ik blind ben, kan ik niet meer even een kiosk inlopen om een paar van die (eigenlijk onbenullige) Amerikaanse SF boeken mee naar huis te nemen. Nu, nu ik Kurzweil1000 op mijn computer aan het draaien heb, kijk ik met enige regelmaat met Kurzweil1000 zelf wat er voor nieuwe boeken op de Bean Free Library staan, om ze te downloaden en er daisy boeken van te maken die ik in mijn Victor Reader kan beluisteren.
De Bean Free Library in de VS is van een uitgeverij van Science Fiction en Fantasy boeken en het idee achter de opzet om hele boekteksten gratis op het internet aan te bieden komt voort uit de terechte redenering, dat wie zon gratis boek 'geheel of gedeeltelijk heeft gelezen en goed bevonden, automatisch nieuwe boeken van dezelfde auteurs zal kopen, die niet of nog niet in de gratis bibliotheek staan.
Het is vervolgens heel gemakkelijk om er daisy boeken van te maken. Kurzweil 1000 zelf opent zo'n binnengehaald bestand, ook als het een .zip bestand is. Zelfs .pdf bestanden kan Kurzweil aan, maar die worden dan wel eerst met het ingebouwde OCR programma omgezet naar tekstbestanden en dat kan even duren, afhankelijk van het aantal bladzijden.
Daarna kan men, bijvoorbeeld bij elk nieuw hoofdstuk, een bladwijzer (bookmark) zetten met Control-b, of desgewenst bij elke nieuwe pagina. Een per ongeluk verkeerd geplaatste bladwijzer, haal je gewoon weer weg door in het menu te kiezen voor "navigatie" en vervolgens voor "go to bookmark", dat is: "ga naar bladwijzer"of door de bladwijzerlijst op te roepen met Control-r en de verkeerde te wissen.
Nu moet men natuurlijk eerst aangeven met welke stem het boek moet worden voorgelezen. Dat gebeurt in het "instellingen" menu, in mijn Amerikaanse versie "settings" genaamd en opgeroepen, hetzij met de pijltoetsen, hetzij met alt gevolgd door de letter "t". Als men de Scansoft stemmen heeft kan men voor Nederlands kiezen uit drie stemmen, Claire, Laura en Ellen. Ellen is een heel mooie vlaamse stem. Voor het Engels zijn er een heleboel fraaie stemmen, zoals vooral Daniel, voor Brits Engels en diverse andere mannen en vrouwenstemmen voor Brits, Amerikaans, Australisch, en Nieuw Zeelands engels. Als basis synthesizers gebruikt Kurzweil1000 sinds versie 11 de ETI Eloquence, die ook door JAWS wordt gebruikt. Maar die heeft geen Nederlandse stem en in het algemeen gesproken zijn ze niet zo mooi als de Scansoft en Neospeak stemmen. Scansoft biedt ook zeer fraaie Duitse, Franse en Spaanse stemmen.
De volgende stap is dan, in het bestandsmenu de optie Create AUDIO files. Je kunt zo'n optie oproepen door met de pijltoets naar beneden te gaan, tot je hoort "utilities", en daarin weer met de pijltoetsen naar "create audio files", maar je kunt ook bij elke optie even op functietoets één drukken om te horen welke letter dat menuonderdeel oproept. Bijvoorbeeld: om audio bestanden aan te maken druk je op de ALT toets, en vervolgens f – u – t. Na enige tijd wordt het gewoon een tweede natuur om niet met de pijltoetsen te werken, maar met die achtereenvolgens ingetoetste letters die ze "mnemonics" noemen. In het Nederlands is dat een geheugensteuntje. Het woord is afgeleid van het Griekse "mnemonikos" dat geheugen betekent.
Eenmaal in het menu om audio bestanden aan te maken, kun je met de pijltoetsen kiezen voor daisy wave of daisy MP3 bestanden. Voor gesproken woord zijn wave bestanden onzin. Je hebt dan voor één boek van nog geen 200 bladzijden al gauw drie CD's nodig. Terwijl je wel drie of meer boeken in MP3 formaat op één CD zet.
Daarna tab je naar de volgende optie, waar je aangeeft of het bestand wel of niet moet worden opgedeeld in afzonderlijke stukken op grond van de bladwijzers die je hebt aangebracht. Het antwoord is dan natuurlijk "enable" –mogelijk maken. Men kan daarna aangeven tot welk niveau die onderverdeling mag gaan, tot en met niveau zes. Als het alleen om hoofdstukken gaat, laat je het gewoon bij niveau één. Dan volgt de vraag naar de kwaliteit, - hoog – middel – laag -; Ik kies altijd voor de middelste optie "medium", want ik hoor echt het verschil niet met hoog, en het scheelt conversietijd. Tenslotte klik je op "OK" en wacht tot Kurzweil1000 vertelt dat de bestanden in de "queue" – de rij – staan.
Je kunt nu gaan kijken hoeveel bestanden het zijn geworden, door te pijlen naar de "audio spooler monitor", dat is: alt – f – u – o. Daar staat eerst welk bestand op dat moment wordt aangemaakt. Op de volgende tab krijg je te horen hoeveel bestanden er wachtende zijn, gevolgd door een aantal opties die op dat moment niet nodig zijn, dus tab je naar "done" en geeft Enter of tikt op de spatiebalk.
Nu kan het bestand gesloten worden en Kurzweil1000 ook, want het aanmaken van de daisy bestanden geschiedt op de achtergrond door de zogeheten "audio spooler". Hij zet de bestanden die klaar zijn in de map "General", (algemeen) van KurzweilEducational Systems onder Mijn documenten, genummerd met 00001.mp3 tot de laatste. Na elk mp3 bestand volgt een .smil bestand van 2 kilobyte en aan het eind volgt een klein .html bestand, waarin de kop van het boek staat.
Hoe lang het duurt voordat alle bestanden klaar zijn, hangt mede af van de snelheid van de computer en van hoeveel geheugen er vrij is om in te werken. Bovendien, doordat de audiospooler op de achtergrond werkt doet er zich een grappig ander fenomeen voor. Een tijd geleden moest ik, bij het uitbreken van een zwaar onweer, de stekker uit het stopcontact trekken terwijl de audiospooler bezig was een boek aan te maken. Tot mijn stomme verbazing hervatte de audiospooler die taak toen ik de computer weer kon aanzetten. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je zoiets willekeurig kunt doen.
Als alle bestanden klaar zijn, moeten ze natuurlijk op CD gebrand worden. Dat kan met Kurzweil1000 versie elf zelf, maar persoonlijk vind ik de CD brander wizzard van Windows XP daarvoor makkelijker. Die zal ook wel in Vista zitten. In april 2006 heb ik daarover al geschreven in NCT.
Overigens, als U beschikt over een Victor Reader Stream of soortgelijk apparaatje, breng je alle aangemaakte bestanden onder in een apart mapje en copiëert ze naar de "reader".
In een volgend artikel gaan we nader in op andere aspecten van Kurzweil1000 dat, wat mij betreft, het beste programma is dat ik ooit heb aangeschaft.