Eigenlijk was ik niet van plan te reageren op de curieuse ontboezeming van John da Silva in de Amigoe van 14 december. Maar enkele reacties hebben mij van mening doen veranderen. Op de eerste plaats is het maken van onderscheid tussen Makamba's en Nederlanders natuurlijk klinklare onzin. Elke Nederlander en zelfs afstammelingen van Nederlanders worden op de Papiamentssprekende eilanden Makamba genoemd. Zelfs als alleen de vader Nederlander is, is de zoon of dochter onherroepelijk een Makamba, behalve als hij een baseball prestatie levert in de VS. Dan is hij ineens een echte Arubaan.
Oorspronkelijk werd Makamba zelfs als puur scheldwoord gebruikt, met toevoeging van "stinki". Voor een deel is dat nog zo, maar voor menige Makamba is het net zo iets als "Hollander" voor "Nederlander" geworden, zoals in Suriname "Bakra". Ook daar hebben we de "blaka Bakra", zoals bij ons de "makamba pretu".
Het woord "makamba" stamt uit Afrika. Het is de naam van een stad en een provincie in Burundi. In Zuid-Afrika komt het woord ook voor als familienaam. Met andere woorden, het is waarschijnlijk een stamnaam, of stamnaam geweest. Hoe het ook zij, de vraag is onbeantwoord waarom Europese Nederlanders zo genoemd werden, oorspronkelijk op Curaçao. Er doen meerdere theorieën de ronde, en het zou best nuttig zijn die eens allemaal onder de loep te nemen. Ik beperk mij echter tot een eigen veronderstelling, namelijk dat de slaven van de Makamba stam viespeuken waren, die zich niet elke dag grondig wasten, wat ook de Calvinistische heren van de Westindische Compagnie niet gewend waren te doen, waardoor ze in hun zwarte lakense pakken op straat lopend zelfs een uur boven de wind nog naar zweet stonken, laat staan onder de wind.
Er zijn meerdere voorbeelden van stamnamen die getransponeerd zijn, zoals "luango", in de uitdrukking "bisti luango" = zich kakelbont kleden en "gueni", in "papia gueni" = koeterwaals praten. Wie bij bejaarde Curaçaoenaars, Arubanen en Bonairianen te rade gaat kan er nog veel meer oppikken.
Maar met mijn onbewezen veronderstelling is een uitdrukking als "No ta ko'i kanta Makamba." (= 't Is niet om over naar huis te schrijven.) niet verklaard zodat ik er kompleet naast kan zitten. Misschien iets voor Eef Bongers, die er blijkbaar van houdt om in oude archieven te neuzen, om te proberen het te achterhalen. Kan hij geelijk ook het woord "dande"proberen uit te pluizen. Alleen de archieven van de West-Indische Compagnie bevinden zich waarschijnlijk in Nederland.
Tot slot aan alle Amigoe lezers en vooral aan degenen die mijn stukkies lezen - inclusief John da Silva - een zalig nieuwjaar gewenst. Bon aņa!
Henk de Beijer.