Ieder jaar opnieuw moeten er vele miljoenen sparrebomen aan geloven om het kerstfeest in de westelijk christelijke wereld luister bij te zetten. In de meeste gevallen zijn het speciaal voor kerstmis gekweekte pijnboomachtigen di jaar in, jaar uit vanuit het hoge noorden naar het zuiden worden getransporteerd, in de nieuwe wereld vanuit Canada, in de oude vanuit Scandinavië.
Maar behalve dat er miljoenen sparrebomen ten offer vallen aan het geboortefeest van Christus, worden de meeste woningen, vooral in de angelsaksische landen, ook opgesierd met maretakken, in het engels "mistletoe" geheten. In Nederland is die gewoonte, die met het kerstfeest hoegenaamd niets van doen heeft, na de tweede wereldoorlog komen overwaaien uit engeland. Waarschijnlijk bij gebrek aan voldoende voorraad is daar over gestapt op hulst, die er veel op lijkt.
Op zich hebben noch de kerstboom, noch de maretak iets wezenlijks met het kerstgebeuren te maken. De kerstboom is echter gemakkelijk verklaarbaar. De germaanse stammen, die noord en west Europa al duizend jaar voor christus bevolkten, hadden blijkbaar de gewoonte in hartje winter, als de dagen uiterst kort en de nachten zeer lang waren, sparrbomen of verder zuidwaarts dennebomen -- die er in overvloed groeiden -- in brand te steken om de boze geesten van de duisternis te verdrijven.
Maar die maretak, ook wel in het Nederlands "vogellijm" of "mistel" genoemd, hoe is die op het kerstfeest terechtgekomen en wat is de betekenis ervan? Het is niet eenvoudig om daar een antwoord op te vinden, en elk antwoord blijft gissing, beslist geen zekerheid. Bekend is dat de keltische priesters, de druïden de maretak beschouwden als een magische plant, en de ijkeboom als magische boom, maar de oorzaak daarvan ligt in het duister. De heren druïden legden een uitgesproken minachting aan de dag voor het schrift, zodat alles wat ons over hen bekend is, met name op de britse eilanden, uit romeinse bronnen stamt, zoals de aantekeningen van Julius Caesir.
De Kelten -- een naam die door de oude Grieken aan de barbaarse stammen van noord Europa werdt gegeven, die rond duizend jaar voor christus zowat heel west Europa -inklusief een deel van spanje - onder de voet lipen - bevolkten ongeveer 800 vóór Christus ook de Britse eilanden en wat thans Ierland is. In hun sociale opbouw waren er drie belangrijke figuren: de koningen, de druïden en de barden. De laatsten waren, wat in de franse middeleeuwen de troubadours waren. Zij waren de vertellers, die van dorp naar dorp trokken tot leeringe ende vermaeck. De druïden waren een soort geestelijke leiders, tegelijk priester, magiër en rechter. Ze hadden een grondige afkeer van de romeinen omdat de romeinse overheersers hun hun mensenoffers en andere wrede rituelen verboden.
De maretak of in het Engels: "mistletoe", is een woekerplant die parasiteert op bomen. De vergelijking met hulst is dan ook een volkomen uiterlijke, want de hulst is een heester.
van de germaanse stammen van noord Europa is bekend dat zij aan de maretak magische kracht toekenden. Dit berust waarschijnlijk op de germaanse mythologie zoals die ons vooral is overgeleverd vanuit de "Edda", opgetekend door Snorri Sturluson, de Ijslandse historicus die leefde van 1179 tot 1241. Uit zijn verhalen kunnen we het volgende distilleren:
In Asgard, het godenrijk der germanen leefden twee groepen goden, de Aesars, of oppergoden en de Vanirs, de goden van rijkdom en vruchtbaarheid. De voornaamste aesirs waren Odin -- bij de oostgermaanse stammen "wodan" of "Wotan" genoemd -- en Thor - bij de oostgermaanse stammen "Donar" geheten. Odin, of Wodan, (vandaar "woensdag") was de oppergod die meestal wordt afgebeeld met één oog, omdat hij het tweede had ingeruild voor wijsheid (!). Thor, of Donar de belangrijkste zoon van Odin is de god van de oorlog en de natuurkracht. Hij is de tweede oppergod der germanen. als hij zijn hamer langs de hemel slingerde "donderde" het (zijn dag is "donderdag"). Zijn hamer mjolnir kwam altijd terug naar zijn hand. Daarnaast waren er de Vanirs, Njord met zijn zoon Frei en zijn beeldschone, hoogblonde, blauwogige dochter Freia, godin van de vruchtbaarheid. (haar dag is "vrijdag".)
Welnu, Odin (of Wodan)met zijn vrouw Frigg -- die soms ten onrechte met Freia wordt verward -- had een andere belangrijke zoon, Balder, de God van het licht en de schoonheid, die getrouwd was met Nanna, godin van de maan. Balder was de meest geliefde der goden, omdat hij een wijs man was, bij wie goden en mensen om raad kwamen vragen en om recht te spreken. Hij had een broer, Hoder, die blind was.
Eens had Balder een kwade droom, dat hem iets ernstigs zou overkomen. Zijn moeder, Frigg, nadat hij haar de droom heeft verteld, laat water, vuur, aarde, alle vogels en dieren ,stenen en planten zweren dat ze Balder geen kwaad zullen doen. Als dat bekend is geworden, gaan de andere aesirs zich vermaken door met van alles en nog wat naar Balder te gooien, want niets raakt hem. Loki, de verpersoonlijkte geest van nijd en afgunst, ziet dat en hij zint op wraak. Loki is eigenlijk geen aesir, maar de zoon van een reus, die door Odin (wodan) aangenomen is als aesir, en met wie hij vriendschap heeft gezworen.
Loki vermomd zich als vrouw en gaat babbelen met Frigg om te achterhalen wat er is gebeurd. Frigg, echte vrouw! kletst haar mond voorbij en vertelt Loki dat er maar één plant op de wereld is die zij niet heeft laten zweren Balder geen kwaad te doen. Die plant is.... de maretak.
Loki gaat ogenblikkelijk op pad om er een te zoeken en keert ermee terug naar Asgard, waar hij hem, in de vorm van een pijl, aan Hoder, de blinde broer van Balder geeft en hem aanbiedt zijn hand te richten. De mare-tak treft Balder en hij valt dood neer. Het ergste is daarbij, dat Balder niet gevallen is in een strijde, als held, zodat hij niet wordt toegelaten in Valhalla (of Walhalla), het verblijf der gesneuvelde helden. Hij wordt opgenomen in het dodenrijk, "Niflheim", beheerd door de godin van de dood, Hel, de afzzichtelijke dochter van Loki.
Nadat hij de dood van balder heeft veroorzaakt, wordt Loki door de goden aan een rots geketend, onder de bek van een serpent waaruit gif druipt. Zijn vrouw Siguna trachtte de gifdruppels op te vangen in een kopje, maar als ze dat wil ledigen, knoeit ze het over het gezicht van Loki, waardoor deze ineen krimpt en er zware aardbevingen op aarde ontstaan.
Als Loki zich in de toekomst bevrijdt van zijn ketenen, zal hij al het boze, alle monsters en reuzen los laten breken, om de goden te vernietigen in de grote strijd van Ragnarok, de "götterdämmerung" of "godsschemer". (Inderdaad, vergelijkbaar met het bijbelse "Armageddon", [Openbaringen 16: 14-16])
Oden (Wodan of Wodin) wordt dan verslonden door de wolf Fenrir, die vervolgens gedood wordt door Vidar, een zoon van Odin (Wodan). Tot uiteindelijk de oergod Heimdall oog in oog komt te staan met Loki, de verrader, waarop zij elkander doden.
Dan zal de aarde vergaan door vuur en het hele universum zal wegzinken in de zee. Daarna zal de aarde weer vruchtbaar herrijzen uit de zee en de zonen der Aesars keren terug naar Asgard en zullen regeren over de wereld.
En dat alles, de dood van Balder, vernietiging van goden en reuzen en tenslotte de wereld en de herrijzenis van de wereld, heeft als oorzaak die ene woekerplant, de maretak. Is dat de " mare" of tijding van de maretak? Wie zal het zeggen? Feit is, dat in de angelsaksische wereld, degene die met kerstmis onder de maretak staat, door iedereen vrij gezoend mag worden. Alle bescherming tegen de avances van anderen is erdoor weggevallen!