(gepubliceerd in de Amigoe van maandag 9 april 2018)
Laat ik in deze beschouwing vooropstellen dat ik er geen probleem mee zou hebben als Aruba zou overstappen van Nederlands als tweede taal, op bijvoorbeeld Engels of Spaans, Maar uiteindelijk zijn we deel van het Koninkrijk der Nederlanden en sturen we de meerderheid van onze leerlingen naar Nederland voor hoger en wetenschappelijk onderwijs, dus ligt het voor de hand dat het het Nederlands blijft. Bovendien is ook onze hele jurisprudentie in het Nederlands. En ga er maar aanstaan om dat allemaal te vertalen! Dat Nederlands moet dan wel goed geleerd worden en daar wringt hem de schoen.
Een van de argumenten die naar voren gebracht worden bij de invoering van de moedertaal in het onderwijs is, dat leerlingen een vreemde taal het best zouden leren als die vanuit hun moedertaal wordt aangeboden. Ik heb geen idee welke taalweteschapper dit beweert, want het geldt absoluut niet voor kinderen. Het is niet voor niets dat welgestelde ouders hun kinderen het liefst een tijdje naar een land sturen waarvan zij de taal goed moeten leren kennen.
Er bestaan allerlei theorieën over de beste methodes om een vreemde taal perfect te leren. De meest effectieve daarvan is de zogenaamde "complete emersion"of "total emersion", wat inhoudt dat de leerling vrijwel niets anders om zich heen hoort dan de aan te leren taal. Het effect daarvan wordt overduidelijk gedemonstreerd door mensen als Khardija Arib, Tweede Kamervoorzitster in Nederland, Ahmed Aboutaleb, burgemeester van Rotterdam en Mr. Ahmed Markouch, burgemeester van Arnhem, die alle drie uit Marokko kwamen als tiners, - Markouch als tienjarige en Arib en Aboutaleb als vijftienjarigen. Hier zou ik nog een flink aantal persoonlijke ervaringsvoorbeelden aan toe kunnen voegen, ook van Aruba. Het is eenvoudig onweerlegbaar, dat hoe jonger je een kind op die manier in een taal onderdompelt, hoe beter hij haar zal leren beheersen.
Hoe ouder de leerling is, die de vreemde taal niet doorlopend om zich heen hoort spreken, hoe gestructureerder je hem de vreemde taal zult moeten aanbieden. Dit kan echt wel effectief zijn voor leerlingen die van nature toch al aanleg en belangstelling voor vreemde talen hebben. Maar zij zullen het nooit zo perfect leren als die ondergedompelde tieners en kleine kinderen en degenen die niet met een talenknobbel behept zijn vallen daarbij gewoon af. Er zijn een aantal voorbeelden van mensen die vreemde talen schijnbaar perfect hebben geleerd in een niet-ondergedompelde leefsituatie. Neem Euro-commissaris Frans Timmermans, die vloeiend Engels, Frans, Italiaans en Russisch spreekt. Toch denk ik niet dat hij zal durven zeggen dat hij die talen even goed beheerst als zijn moedertaal. Mijzelf reken ik in deze ook onder de ervaringsdeskundigen, met dezelfde eindconclusie.
Waar het op Aruba vooral aan schort is niet het meertalige onderricht zelf, maar het ontbreken van "emersion", d.w.z. de "onderdompeling" in die ene taal die men als tweede moedertaal zou moeten beheersen. Kom mij niet aan met kletskoek als "Nederlands is op Aruba een dode taal geworden". Hetzelfde zou gelden voor elke willekeurige taal die men als tweede zou willen invoeren. Waar de onderwijskrachten de hele dag voor de klas en op de speelplaats Papiamento praten, kun je het gevoeglijk vergeten dat de leerlingen die tweede taal goed onder de knie krijgen. Daar komt nog bij, dat waar de leerkrachten al verplicht zijn het Nederlands te gebruiken, ze het zo erbarmelijk doen - de goeden niet te na gesproken - dat de resultaten navenant zijn. Maar ja, wat wil je? Als we onze leerkrachten in opleiding voor stages naar Mexico, Puerto Rico en de VS en andere landen in de regio sturen?
Henk de Beijer