Nu breekt m'n klomp, dacht ik toen ik op woensdag 17 mei 2017 in TeleNoticias op TeleAruba Drs Joyce Pereira hoorde verklaren dat het koloniale bewind het Papiaments had verboden! Als er iets was wat het Nederlandse koloniale bewind - in tegenstelling tot het Britse, - niet deed was het de lokale talen onderdrukken. En dat niet omdat ze enig kultureel besef hadden, maar gewoon uit desinteresse. Het leverde toch geen cent op om je daar druk over te maken. Vermoedelijk echter verwart Mevrouw Pereira het koloniale bewind met de schoolbesturen van fraters, frêres en nonnen, die de kinderen wel verboden op school papiaments te praten, althans sinds eind jaren veertig van de vorige eeuw. Daarvoor namelijk was er al wel onderwijs in het Papiamento, bij de Fraters op Curaçaao. Mijn schoonvader heeft mij de boekjes laten zien waaruit hij op de lagere school moest leren, in het Papiaments! Niet allemaal perfect papiaments, want de boekjes waren samengesteld door die fraters zelf. Het onderwijs dat mijn schoonmoeder had ontvangen was ook in het Papiaments geweest, al kon ze de boekjes niet meer laten zien.
De minachting voor het Papiaments kwam juist niet van de niet-papiaments sprekenden, maar van de lokale bevolking zelf. In de beroemde novelle "Mijn zuster de Negerin"van Colá Debrot noemt hij het Papiaments "negerpatois", en wie oude toespraken beluisterd van Curaçaose en Arubaanse politici uit het verleden - inclusief Betico Croes - hoort in stomme verbazing hoe ze doorspekt zijn met Spaanse woorden en uitdrukkingen, kennelijk in de overtuiging dat de Papiamentse equivalenten minderwaardig zijn.
Niet onderwijscritici zoals ondergetekende, minachten het papiaments. In tegendeel! Al in 1976 schreef ik een uitvoerig stuk in de Amigoe over de spellingskwestie met als inleidende zin: "Wie een spellingsfout een taalfout noemt maakt een denkfout." Kort daarna publiceerde ik een pleidooi voor het invoeren van het Papiaments als vak in het onderwijs. Daarin werd ik in een reactie gesteund door Antoine Maduro, die ook degene was die bij herhaling heeft opgeroepen om de kromme tekst van het "Onze Vader" in het Papiaments nu eindelijk eens te corrigeren, wat er tot op de dag van vandaag niet van is gekomen. Gelukkig is het Papiaments als vak er sinds enkele jaren wel gekomen maar in plaats van daarmee de taal uit te diepen worden er alleen maar klaagzangen aangeheven over de minachting ervoor uit het verleden.
Maak je liever druk om de taal op te schonen, door onder andere met name de katholieke autoriteiten onder druk te zetten om nu eindelijk eens die kromme liturgische en oude bijbelteksten te corrigeren. Ze zijn allemaal goed bedoelde vertalingen geweest gemaakt door Nederlandse priesters om het volk in hun eigen taal te bedienen. Het gevolg is echter wel dat er, uitzonderingen daargelaten, nogal wat fouten in die teksten zijn geslopen. Zoals, bijvoorbeeld het woord "malu" in de betekenis van "slecht", terwijl het in de eerste plaats "ziek" en zelfs "ziekte" betekent. Vandaar dat menige papiamentssprekende kan zeggen dat zijn Nederlands "een beetje ziek" is. En dat is dan niet bedoeld als grap.
In de Papiamentse tekst van het "Onze Vader" zitten een heleboel fouten, waarvaan de ergste wel is "i pordoná nos nos debe". Bij mijn weten is er geen papiamentssprekende die het woord "debe" anders interpreteert dan als "geldelijke schuld".
Met genoegen zal ik daar nog eens dieper op ingaan.
Henk de Beijer